İlayda Kılıçay
Avrupa’da enflasyondaki artış ve ekonomideki keskin yavaşlama, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ve bunun sonucunda ortaya çıkan elektrik şokunun sonucuydu. Savaş artık piyasa için ön planda görünmüyor, ancak güç ve ticaret akışlarındaki kesinti devam ediyor ve şu anda tamamen ortadan kalkmadı.
Avrupa için güç krizi bitmedi
Rusya’dan Euro Bölgesi’ne ihraç edilen gaz miktarı 2022 sonunda tarihi düşük seviyelere inerek yüzde 20’ye geriledi. Savaştan önce bu oran yüzde 50 idi. LNG pazarlarından yararlanan ve ‘yumuşak’ bir kış geçiren Avrupa, aldığı tasarruf tedbirleriyle deposunu kışa hazırladı. Ancak Uluslararası Enerji Ajansı Lideri Fatih Birol’a göre 2023-2024 yılları Avrupa için hala riskli.
Rusya’dan arzın azalmasıyla birlikte Avrupa’nın LNG ithalatı 2022’de bir önceki yıla göre yüzde 60 arttı. Birol, petrol ve gaz sektörünün 2022’de 4 trilyon dolar kar elde ettiğini söyledi. Institute of Power Economics and Financial Analysis (IEEFA) Global LNG Outlook raporuna göre çoğunluk ABD, Katar ve Rusya’dan geldi. ABD’den yapılan LNG ithalatı yüzde 143, Katar’dan yapılan ithalat ise yüzde 23 arttı. 2022 yılında en fazla LNG ithalatını Fransa, İspanya, Birleşik Krallık, Hollanda, İtalya, Türkiye ve Belçika yaptı. 2022 yılında Rusya’dan en fazla LNG ithalatçısı Fransa, İspanya, Belçika ve Hollanda oldu. Fransa, İspanya ve Belçika, Rusya’nın LNG ithalatını genel olarak yüzde 55 oranında önemli ölçüde artırdı. Buna karşılık, Hırvatistan, Litvanya, Portekiz, İsveç ve Birleşik Krallık, 2022’de Rus LNG ithalatlarını keskin bir şekilde azalttı.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle ‘enerji krizi’ gündeme gelince yenilenebilir enerji kaynakları önem kazandı. Birol, “Dünya, önceki 20 yılda olduğu gibi önümüzdeki 5 yılda da yenilenebilir enerjiyi üretime eklemeye hazırlanıyor” dedi.
Avrupa Merkez Bankası, savaşın ilk yılında savaşın bölgesel enflasyonu nasıl etkilediğine ilişkin blog yazısını da paylaştı.
Yazıda, 2022’de Avro Bölgesi’nde en değerli itici gücün ortadaki güç enflasyonu olduğu belirtilirken, son dönemde en büyük katkının güç ağırlıklı kısım olan gıdadan geldiği belirtildi. Gıda fiyatları 2023 Ocak’ta bir yıl öncesine göre yüzde 14,1 arttı. Enerji ve gıdanın büyük bölümünü oluşturduğu yüksek enflasyonun, ekonominin tüm alanlarında ve özellikle dar gelirli hanelerin günlük yaşamlarında önemli ölçüde olumsuz etki yaratmaya devam ettiği vurgulanarak, reel gelir kaybının önemli ölçüde arttığı vurgulandı. kaçınılmazdır. Dünya Bankası, COVID-19 salgını ve Ukrayna’daki savaşla ilişkili şokların, dünyanın uzun süredir devam eden yoksulluğu 2030 yılına kadar sona erdirme hedefine ulaşamayacağı anlamına geldiği konusunda uyardı.
“Rusya’nın uluslararası gaz ticaretindeki payı 2023’te yüzde 13 civarına düşecek”
UEA Lideri Birol, savaşın ilk yılında yazdığı makalesinde, Rusya’nın petrol ve gazdan elde ettiği gelirin ocak ayında geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık 12 milyar dolar azaldığını belirtmişti. Elektrikli araç satışlarının yüzde 60 arttığına değinen Birol, Rusya’nın uluslararası gaz ticaretindeki payının 2023’te yüzde 13 civarına düşeceğini bildirdi. Birol, Rusya’nın güç hamlesinin başarısız olduğunu söyledi. “Rusya, yaptırımlar nedeniyle yalnızca büyük müşterilerini kaybetmekle kalmıyor, aynı zamanda önemli teknolojilere ve finansmana erişimini de kaybediyor.” Güç krizinin henüz bitmediğinin altını çizen Birol, piyasada yapısal değişiklikleri uygulama zamanının geldiğini ve hükümetlerin saf güce geçişi hızlandırmasını umduğunu belirtti.
OECD: 2023 daha iyi olacak
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) Genel Sekreteri Mathias Cormann, küresel ekonomik görünümün bu yıl “daha parlak” olduğunu ancak enflasyon sıkıntılarının devam ettiğini ve bu alanda atılacak daha çok adım olduğunu söyledi. OECD, savaşın enerji fiyatlarında 1970’lerden beri görülmeyen bir şoka neden olduğunu söyledi.
Savaşın yıldönümünde ABD’den Rusya’ya yaptırım
S&P Global Market Intelligence’a göre, işgalin başlamasının ardından Rusya’nın kobalt, bakır, elmas, demir cevheri, altın ve diğer metaller ile madencilik ürünlerinin ihracatının maliyeti Şubat ortası ile Nisan 2022 arasında yüzde 35,5 düştü. Bu keskin düşüşten bu yana, bu ihraç edilen malların kümülatif maliyeti nispeten sabit kalmıştır. Rus petrolü pazar bulma mücadelesi verirken titanyum, nikel ve alüminyum gibi konularda ABD yaptırımlarından kaçındı. Ancak savaşın ilk yılında ABD, Rusya’ya ülkenin metal ve madencilik kısmını hedef alan yeni bir yaptırım paketi açıklayarak, Rusya’da üretilen alüminyum ve türevlerine yüzde 200 gümrük vergisi getireceğini duyurdu. şimdiye kadar 14 binden fazla yaptırımla karşı karşıya kalan.
